Budujemy latawiec
Trochę teorii
Latawiec wydaje się urządzeniem bardzo prostym. Pozory jednak często mylą. Gdybyśmy zechcieli opisać przepływ strumienia powietrza wokół latawca, rządzący jego zachowaniem w czasie lotu, musielibyśmy odwołać się do skomplikowanych równań dynamiki płynów. Na szczęście, aby zrozumieć podstawowe reguły wznoszenia się i szybowania latawców, aż tak głęboka wiedza nie jest wcale potrzebna.
Poznanie zasad pozwalających latawcom unosić się w powietrzu nie wystarczy, aby poradzić sobie z kłopotami, których w trakcie lotu mogą nam one przysporzyć. Przyjrzyjmy się niektórym z nich. Najistotniejszy problem związany jest z zapewnieniem stabilności lotu. Rozróżniamy zazwyczaj trzy rodzaje niestabilności, polegające na wchodzeniu latawca w rotację wokół jednej z trzech wzajemnie prostopadłych osi. Rotacje te będziemy nazywać: obrotem - jeśli zachodzą wokół osi podłużnej latawca, kołysaniem - wokół jego osi poprzecznej i zbaczaniem - jeśli odbywają się wokół osi prostopadłej do płaszczyzny latawca.
Ważnym elementem konstrukcyjnym, pozwalającym ograniczyć niepożądane obroty, jest symetryczny rozkład masy względem podłużnej osi latawca. Jest to związane z odpowiednim wyważeniem ramy stanowiącej najcięższy element konstrukcji. Inne działania polegają na zapewnieniu równomiernego rozkładu naprężeń na linkach, które przyczepione są jednym końcem do określonych punktów ramy latawca, a drugim zbiegają w miejscu ich połączenia z linką centralną. Linki te mają za zadanie ustawienie i utrzymywanie latawca pod odpowiednim kątem do kierunku wiatru. Im silniejszy wiatr, tym kąt ten powinien być większy.
Jednym z zabiegów eliminujących, a przynajmniej ograniczających, kołysanie latawca jest przyczepienie ogona. Ogon zwiększa stabilność, choć odbywa się to kosztem zmniejszenia siły nośnej. Może być on wykonany ze skrawków materiału, papieru lub folii plastikowej zawiązanych na lince. Latawce obciążone takimi ogonami są stabilniejsze i unoszą się wyżej. Doczepienie dwóch ogonów może znacząco ograniczyć niepożądane obroty.
Latawiec prostokątny
Najprostszy latawiec ma kształt prostokątny o bokach długości 4:3. Jest zbudowany z dwóch listew skrzyżowanych pośrodku, których końce są połączone mocną nicią. Taki szkielet jest pokryty cienkim papierem. Do zbudowania takiego latawca będą potrzebne dwie listwy o wymiarach 3x6 mm i długości po 400 mm. Na końcach listew, w odległości 10 mm od ich końców, robimy niewielkie nacięcia pilnikiem albo nożem. Następnie krzyżujemy obie listwy dokładnie pośrodku o owiązujemy je nicią, zalewając miejsce styku dowolnym klejem do drewna. Końce listew łączymy mocną nicią, lekko ją naprężając i owiązując ją wokół listewki. Obmotkę wzmacniamy klejem. Podczas tej pracy trzeba zwracać uwagę, aby przeciwległe boki utworzonego prostokąta były równe i wszystkie kąty miały 90 stopni. Gotowy szkielet kładziemy na arkuszu czystego, cienkiego papieru pakowego i ołówkiem zaznaczamy obrys latawca. Do tego obrysu musimy dodać 10 mm na sklejkę. Następnie wycinamy narysowany kształt, kładziemy na nim szkielet latawca, smarujemy sklejki klejem, dokładnie je zaginamy i przyklejamy. Płaszczyzna nośna latawca jest gotowa. Z pozostałego arkusza papieru wycinamy 20 pasków o wymiarach 50X100 mm, potem każdy pasek składamy w harmonijkę i przez środek przewiązujemy nicią. Wszystkie kokardki przywiązujemy w równych odstępach do nici o długości 3m.
Latawiec wieloboczny
Szkielet tego latawca składa się z trzech listew o przekroju 5X5 mm. Do listwy podłużnej, długości 900 mm, są przymocowane (nićmi na klej) poprzeczki, o wymiarach podanych na rysunku. Końce listew są związane mocną nicią. Przy wiązaniu jej trzeba będzie jedną beleczkę nieco przesunąć czy też zluźnić naciąg nici. Gotowy szkielet oklejamy cienkim papierem, wykonując również zakładki na obrzeżach. Uzdę wiążemy w miejscach zaznaczonych na rysunku krzyżykami.
Latawiec AP
Przygotować dwie listewki sosnowe o wymiarach 7 x 7 x 900 mm. Na jednej z nich odmierzyć 1/8 długości i zaznaczyć to miejsce. Na drugiej zaznaczyć środek. Następnie złożyć listewki prostopadle, tak aby krzyżowały się w uprzednio zaznaczonych miejscach. Teraz trzeba listewki w miejscu
skrzyżowania związać mocno lnianą nicią i posmarować nici klejem. Końce listew naciąć tak aby związany na nić sznurek lub lniana nić nie mogła się przesunąć. Związać teraz sznurek na końcu jednej listewki i także zawiązać; i tak dalej, naokoło całego latawca. W ten sposób ze sznurka powstaną krawędzie latawca. Arkusz papieru pakowego podłożyć pod szkielet latawca i obrysować krawędzie, do każdego boku dodając po 2 cm na przyklejenie. Papier przyłożyć do szkieletu latawca od dołu i zagiąć brzegi wzdłuż sznurków stanowiących krawędzie latawca. Następnie zagięte brzegi przykleić klejem biurowym w sztyfcie.
Z tyłu latawca przyczepiamy ogon, wykonany ze sznurka o długości siedmiu metrów z umocowanymi na nim kolorowymi kokardkami, w wypadku niestateczności (holędrowanie latawca) mocujemy na końcu ogona ciężarek lub zwiększamy długość ogona.
Należy teraz wykonać uzdę, do której przywiąże się linkę holowniczą (według rysunku). Z trzech kawałków sznurka o długości siedemdziesięciu centymetrów dwa przywiązać do końców listewki poprzecznej jeden natomiast do tylnego końca listewki podłużnej. Teraz cała sztuka polega na odpowiednim związaniu wolnych końców tych sznurków jednym węzłem (np. płaskim).
Położyć latawiec "na plecach" na stole i wyregulować długość sznurków w następujący sposób: oba boczne - jednakowe, a długość tylnego taka, aby przód latawca unosił się na 25 cm. Wtedy należy sznurki związać jednym węzłem (najlepiej węzeł płaski). Do węzła uzdy przywiązujemy hol, który wykonany jest z żyłki wędkarskiej nr 8. Teraz już można pomalować latawiec według własnego uznania farbami plakatowymi i na start.
UWAGA: Latawiec holujemy zawsze pod wiatr!!!
Latawiec kwadratowy
Latawiec kwadratowy można zrobić z dwóch jednakowych listew o przekroju 7 x 7 mm i długości np. 90 cm. Na obydwu listewkach zaznaczamy środek. W zaznaczonych miejscach krzyżujemy listwy pod kątem prostym i wiążemy sznurkiem. Krawędzie latawca wykonujemy również ze sznurka.
Latawiec będzie lepiej latał, jeżeli na obydwu listewkach będą cięciwy wyginające listewki około 3 cm. Oklejamy go papierem a uzdę przywiązujemy do rogów latawca w jeden ze sposobów pokazanych na rysunku.
