Drewno, kamień i stal - In cruce salus

Dlaczego są stawiane? Dlaczego stoją w konkretnych miejscach? Dzięki komu tam stoją? Widząc je być może zadajemy sobie takie pytania. Ponieważ zbliża się Triduum Paschalne chcemy zaprosić do przeczytania tego artykułu.

{guest} Zaloguj się aby przeczytać całość lub dołącz do naszej społeczności, jeżeli nie posiadasz jeszcze konta i przeczytaj cały artykuł {/guest}

{!guest}

Gdzie się znajdują u nas? Na terenie naszej parafii znajduje się pięć krzyży przydrożnych. Część z nich powstała jeszcze zanim utworzono parafię Chrystusa Króla. Ponadto krzyże stoją na cmentarzach i przy kościele. Krzyże przydrożne pełniły specyficzne, złożone zadania: często upamiętniały jakiś wypadek (np. czyjąś śmierć, jak krzyż w Reptach na pamiątkę śmiertelnego wypadku młodego hrabiego Gustawa von Ballestrema w 1909 r), były także niejako znakami granic parafii czy gminy. Zawsze stanowiły jednak żywy dowód religijności mieszkańców. W Górnikach przy głównej, tarnogórsko-gliwickiej, drodze ustawiony był krzyż już na początku XIX wieku. Zaznaczony jest na mapie górniczej sporządzonej w 1811 roku. Uległ on później prawdopodobnie zniszczeniu, nie zachował się bowiem do dnia dzisiejszego.

 Niedaleko miejsca, na którym stał, tylko po przeciwnej stronie ulicy, w 1925 r. (taka data widnieje na cokole) postawiono krzyż kamienny z figurą Chrystusa. Stoi on na piedestale z zaszkloną wnęką, w której znajduje się wysoki na około 70 cm posąg Mater Dolorosa. Został ustawiony ponoć staraniem rodziny Krzemieniów przy ich domu, na pamiątkę tragicznej śmierci jednego z jej członków. Na cokole posągu, oprócz wspomnianej daty widnieje jeszcze wykuty prosty zarys przebitego nią serca i napis, częściowo skuty, po części zaś zamalowany, w języku niemieckim: Es ist vollbracht! (Dokonało się!). Krzyż ma ok. 2,5 m wysokości. Drugi krzyż w Górnikach, starszy, także kamienny, choć nieco niższy, umiejscowiony jest na skrzyżowaniu ulic Ptakowickiej i Zgrzebnioka. Krzyż ten ufundowany w 1904 roku, zawiera inskrypcję w języku polskim Jezu Ufam Tobie". Znajduje się ona na tabliczce przykrywającej - wg informacji mieszkańców - polski napis, skuty w czasach nazistowskich. Zachowała się inskrypcja wykuta na podstawie: R. Ressel, Tarnowitz, oznaczająca zapewne wykonawcę krzyża, Według niektórych informacji, krzyż ten postawiono ze zbiórki pieniędzy wśród mieszkańców Górnik.

Kolejne dwa kamienne krucyfiksy znajdują się na terenie Osiedla Stolarzowice (dawnego Kreuzbergu). Pierwszy zlokalizowany jest na pograniczu Górnik i Osiedla, przy głównej szosie Gliwice-Tarnowskie Góry, w miejscu, na skrzyżowaniu z drogą prowadzącą w głąb Osiedla, na Plac Jana. Jest to wysoki, około czterometrowy, kamienny postument, z kamienną również figurą Chrystusa, bez jakichkolwiek napisów. Był wielokrotnie malowany, obecnie jest w kolorze niebieskim. Na Placu Jana (dawny Jahn-Platz, od Jahna, twórcy niemieckiego ruchu gimnastycznego, z początków XIX wieku), stoi kolejny krzyż, od którego wzięło swą przedwojenną - chociaż używaną ciągle przez starszych parafian - nazwę: Kreuzberg czyli Krzyżowa Góra. Góra stąd, ze istotnie miejsce to leży w pobliżu najwyższego w Stolarzowicach punktu (ok. 329 m n.p.m.). Nazwę tę wymyślił ks. Wycisk i szybko spopularyzowała się ona wśród mieszkańców, a nawet przedwojennych władz. Wspomniany krzyż stoi na niewielkim postumencie, jest o wiele mniejszy niż krucyfiks wspomniany wyżej (około 2 m). Krzyż w bardzo interesujący sposób stylizowany jest na drewniany. Na podstawie znajduje się kilkakrotnie zamalowywany napis In cruce salus (W krzyżu zbawienie). Prawdopodobnie postument posiadał jeszcze jakieś napisy (z prawej strony), ale nie zachowały one do czasów obecnych. Nie jest znana data powstania obu krzyży, na pewno jednak wykonano je przed przełomem lat dwudziestych i trzydziestych.

W „starych" Stolarzowicach z kolei istnieje tylko jeden drewniany krzyż, niedaleko rozjazdu dróg w stronę Miechowic i Helenki. Gdy w 1926 r. właścicielami parceli została rodzina Kensy, krzyż już tam stał. Nie wiadomo jednak, kiedy został ufundowany, ani z czyjej inicjatywy powstał. Do tego krzyża wiodła trasa procesji podczas Dni Krzyżowych. Dwa lata temu krzyż ten został na nowo wykonany ze względu na zniszczenie przez warunki atmosferyczne poprzedniego. Oryginalny Korpus został odrestaurowany w firmie pana Janusza Golla. Inny krzyż, również drewniany, znajdował się w Stolarzowicach do drugiej połowy minionego wieku. Stał on przed domem na parceli należącej do rodziny Szczyrba, niedaleko dzisiejszego kościoła. Sam krzyż, jak i dom, przed którym się znajdował, dziś już nie istnieją.

 Na końcu cmentarza w Górnikach między dwoma drzewami  stał drewniany krzyż z metalowym korpusem. Postawiony tam prawdopodobnie w 1930 roku, kiedy ten cmentarz powstawał. Stoi dalej, ale jest nowy i został wykonany w firmie Krystiana Wołczyka. Na cmentarzu w Stolarzowicach obecnie znajdują się dwa krzyże. Najstarszy z nich to kamienny krzyż stojący przy grobach zmarłych proboszczów naszej parafii: ks. Wyciska i ks. Deyka. Zastąpił on drewniany krzyż stojący tam od czasu powstania cmentarza. Przy bramie głównej postawiono duży krzyż metalowy. Na placu kościelnym stoi krzyż drewniany o wysokości 4,2 m. Przyniesiony w procesji od zakładu stolarskiego, w którym go wykonano, na plac kościelny. Poświęcony został w Niedzielę Palmową w 2008 roku.

Kiedy jedziemy samochodem gdzieś w dalszą podróż z pewnością zauważamy ile krzyży na skraju drogi upamiętnia miejsce tragicznego wypadku. U nas też są takie. "Od nagłej i niespodziewanej śmierci - wybaw nas Panie!"

{phocamaps view=link|id=7|text=Zobacz mapę z lokalizacją krzyży w naszej okolicy}

źródło: Parochia Christi Regis, Łucja Bobek, Sebastian Rosenbaum

{/guest}